YÜKLENİYOR...

Category "Sütun Grafik"

Sütun mu, alan mı?

Alan Grafik, Gestalt, Grafik, Sütun Grafik, Veri Görselleştirme

Geçtiğimiz günlerde Linkedin üzerinden bir post paylaşarak şu soruyu gündeme getirmek istedim: Sütun grafik ile alan grafik arasında bir fark var mı? Varsa nedeni nedir? Hangi vakada hangisi kullanılmalı?

Kullandığım örnekler de aylık ciro ve aylık kasadaki nakdimizin gösterimiydi. Bu örneklerde sütun veya alan kullanma kararı verirken neye dikkat etmeliyiz? Bu sorunun cevabını verebilmek için bu iki grafiğin arasında nasıl bir fark olduğuna bakmak gerekir.

Görsel algımızı anlatmaya yarayan psikolojideki Gestalt prensiplerinden birisi Bağlantı prensibidir. Bu prensip bize şunu söyler: Birbiriyle bağlantılı şekillerin ortak bir anlamları olduğunu, bağlantısı bulunmayanların ise birbirinden bağımsız anlamları olduğunu düşünürüz.

Sütun grafikle alan grafik arasındaki temel farklılık, bu iki grafikteki değerlerin birbirlerinden bağımsız veya birbirleriyle bağlantılı ilerlemesidir. Örneklerimizdeki vakaları da bu fark üzerinden değerlendirmek gerekir.

Ciro grafiğinde aylık değerlerimiz birbirinden bağımsızdır. Yani Ocak ayındaki 111binlik ciro ile Şubat ayındaki 58binlik ciro, birbirinden ayrı satışların değerleridir, birbirleriyle ilişkileri yoktur. Bu yüzden ciro grafiği için, değerleri birbirlerinden ayrı görselleştiren sütunların kullanılması daha uygundur.

Kasadaki nakitte ise durum farklıdır. Şubat ayındaki 490 binlik nakdin yüksek ihtimalle büyük bir kısmı Ocak ayındaki 524binlik nakdin içindedir. Yani birbirlerinden tamamen bağımsız değerler değiller, birinin bir miktar değişimiyle oluşan diğer bir değer şeklindeler. Bu yüzden kasadaki nakit grafiğinin birbirlerinden bağımsız görselleştirilen sütunlarla değil, birbirleriyle ilişkili ilerleyen alanla oluşturulması daha uygundur.

Tabii ki bu durum katı bir kurala bağlı değildir. Genel bir görsel algılama doğrusu olmakla birlikte, grafiği okuyacak kişilerin alışkanlıklarına ve verilerin büyüklüğüne göre grafik seçimimiz değişebilir.

Date: Kas 20, 2021
AUTHOR: Deniz Aksoy

Eğitim Kitapları da Olmasa…

Grafik, Sütun Grafik, Veri Görselleştirme

Merhabalar,

Ben Sema Doğan, Türk-Alman Üniversitesi Endüstri mühendisliği son sınıf öğrencisiyim, geliştirirken gelişmeyi amaç edinmiş, enerjimi üreterek harcayan ve bu sayede iç huzurumu yakalamaya çalışan biriyim. Gelişim yolculuğumda sevgili Deniz Abi ile Veri Görselleştirme eğitimi sayesinde tanışmış oldum ve yaklaşık 20 gün önce 12 saatlik Veri Görselleştirme eğitimini tamamladım. Bunun üzerine ilgimi de çektiği için öğrendiklerimi pekiştirmek amacıyla ilk grafiğimi Linkedin’de paylaşmıştım. (https://www.linkedin.com/posts/semaadogaan_verigaemrselleagntirme-bidaesnyaiaexerik-activity-6712001950117838848-2TUS   Buradan ilk haline ulaşabilirsiniz.) Grafiği hazırladıktan sonra Deniz Abiye geri bildirim almak için sordum ve onun da gelişim bildirimleriyle grafiğimin son halini hazırlamış bulunuyorum. Bu yazıda da veriyi nasıl görselleştirdiğimi anlatmaya çalışacağım.

Benim kullandığım kaynak Türkiye Yayıncılar Birliği’nin yayınladığı “Verilen Bandrollerin Kategoriler Bazında Karşılaştırılması” (https://lnkd.in/dK4k-F8) ile alakalıydı. Ben de buradan seçtiğim veriyle bir grafik oluşturdum.

Öncelikle veriye baktığımızda görselleştirmek istediğimiz mesajı belirlemeliyiz. Benim yapmak istediğim 2019 ve 2020 yıllarındaki kategorilere ait bandrol verilen kitap adetlerini karşılaştırmak. Kategori bazında bir karşılaştırma yapacağım için Kümelenmiş Sütun Grafiği kullanmam, vermek istediğim mesaj için daha uygun.

Tabloyu şekildeki gibi seçtikten sonra Insert sekmesinden grafikler bölümünden kümelenmiş sütun yani Clustered Column seçiyoruz. Zaten Excel standart grafiğini oluşturuyor.

Herhangi bir sütuna sağ tıklayıp Format Data Series dediğimizde sağ tarafta sütün kalınlığını ve birbirlerine olan çakışıklıklarını ayarlayabileceğimiz panel açılıyor. Buradan Gap Width yani sütun kalınlıklarını belirleyeceğimiz bölümü %50 olarak değiştiriyoruz. Böylece sütunlarımız daha kalın ve göze hitap eder bir hale geliyor. Ardından Series Overlap dediğimiz sütunların birbiriyle olan çakışmasını ayarlıyoruz. Küme görüntüsü vermek istediğim için sütunları sınırda tutarak bunu da %0 olarak değiştiriyorum.

Vermek istediğimiz mesaja uygun bir başlık belirledikten sonra başlığı sola yaslıyoruz ve eğer belirtmek istediğimiz bir ek bilgi varsa bunu da hemen başlığın altına okunabilecek boyutta ve gri tonlarında seçebiliriz. Diğer yandan veri etiketlerini göstermek için Add Data Labels diyerek veri etiketlerinin görünür olmasını sağlayabiliriz.

Eklediğimiz veri etiketlerinin okunması hayli karışık. Grafiği okuyucu gördüğünde yaklaşık 10 saniyede vermek istediğimiz mesajı karşı tarafa iletmeliyiz. Bu yüzden veri etiketlerini daha sade hale getirerek karmaşıklığı ortadan kaldırabiliriz. Sütunlardan birine sağ tıklayıp Format Data Labels dediğimizde yan tarafta açılan panel üzerinde Number kısmında düzenleme yapabiliriz.

Number bölümünde sayıyı biçimlendirebiliriz. Daha sade ve anlaşılır olması açısından ben bu şekilde kullandım. Diğer sütuna da aynı şekilde veri etiketi ekleyip düzenleme yapabiliriz.

Veri etiketlerini sütunlar üzerinde kullandığımız için sol taraftaki eksenler ve gridline dediğimiz ızgaraları kaldırarak sadeliği yakalayabiliriz.

Grafiğimizin son kısmında ise istediğimiz renkleri kullanabiliriz. Legend yani veriyi belirten başlıkları kullanmamak için başlıkta yazan yıllarda kullanılan renk ile sütunlar da kullanılan rengi eşleştirerek legend  kullanmamış olduk. Böylece vermek istediğim mesaj tam anlamıyla en sade şekilde grafik üzerinde bulunuyor.

Benim Veri Görselleştirme yolculuğum böyle başladı ve keyifli bir şekilde de devam ediyor. Faydalı olması dileğiyle..

Admin notu 🙂

Uzun süredir aklımda olan bir şeydi, başka arkadaşlarımın da yazılarını sayfamda paylaşmak… Sağolsun Sema sayesinde başlangıcını yapmış oldum. Umarım onun bu güzel paylaşımı başka arkadaşları da heveslendirir…

Deniz

Date: Eyl 24, 2020
AUTHOR: Deniz Aksoy

Dinamik Toplam-Ayrıntı Gösterme

Dinamik Grafik, Grafik, Sütun Grafik, Veri Görselleştirme

3 gün önce Twitter’da Ivett Kovacs’ın aşağıdaki tweetini görünce tabii ki heyecanlandım. Aklıma gelen ilk soru “Acaba bu minik hileyi (trick dememeye çalışıyorum) Excel’de uygulayabilir miyim?” oldu…

İlk görev (challenge dememeye çalışıyorum) toplam değer ile ürünlerin değerlerinin yığılmış hallerinin üst üste gelmesini sağlamak.

Aklıma ilk gelen yığılmış ürün satışı sütunlarıyla, toplam sütunlarını iki ayrı eksende üst üste oturtmaktı. Nasılsa toplam değerler her ikisinde de aynı olacak, dolayısıyla eksenlerin maksimum değerlerini eşitlemek gibi bir derdim olmayacaktı.

Bu durumda kaydırıcı (tahmin ettiğiniz gibi burada da slider dememeye çalışıyorum) ilerledikçe, yani elimdeki ana değişken 0 ile 12 arasında bir değer aldıkça toplam değerin üstüne yığılmış ürün toplamlarının gelmesini sağlamam gerekiyor. Bunu da, grafiğin baktığı tabloda, kaydırıcının değerine göre ürünlerin satış değerlerini gösterip göstermeme koşulunda kullanarak yapabilirim.

Tam bu noktada, madem kaydırıcı ürün değerlerinin gösterilip gösterilmemesine yarayacaksa, ikinci ekseni kullanmaya ihtiyacım yok. Ürünlerin yığılmış grafiğine toplam değerini de ekleyebilirim. Dolayısıyla durum şöyle oldu: (Verileri tesadüfi oluşturdum) (parantez içinde yeni parantez açmak istemedim ama siz zaten bu sefer de random dememeye çalıştığımı anladınız)

Elimdeki değerler tablosunun yanında bir sütun boşluk bırakıp, aynı tabloyu bir kez daha yapıştırdım. Bu kez ürünlerin satış değerlerinin yerine şunu yazmam gerekiyor: Eğer kaydırıcının değeri 0’sa yani kaydırıcı en soldaysa o zaman ürünlerin değerlerini gösterme, sadece toplamı göster. Eğer kaydırıcının değeri (A1 hücresinde tutacağım bu değeri), verimin satır numarasına (buradaki örnekte kaçıncı ay olduğu) büyük eşitse de, ürünün satış değerini göster, toplamı gösterme. Örneğin kaydırıcımın değeri 2 ise, Ocak ve Şubat ayları için sadece ürün satışlarını göster, geri kalan aylar için ise sadece toplamı göster. Bu sayede tüm değerler grafiğimizde üst üste yer alsa bile biz her bir ay için sadece ürünleri veya sadece toplamı göreceğiz.

Şimdi sağdaki tablonun 4 sütununu da aynı yığılmış sütun grafikte, tek eksende kullanabilirim.

Şimdi biraz makyaj vakti… Y ekseninde bu kadar fazla bölünmeye ihtiyacımız yok, bölüm birimini 200’den 500’e çektim. Ürünlerin renkleri böyle kalsın, toplamın farklı bir ürün olduğunu düşündürmemek için onun rengini griye çevirdim. Sütunlar arası boşluğu optimum değer olan sütun kalınlığının yarısına kadar düşürdüm. X ekseninde tekrarlayan yıl bilgisini ortaklaştırdım. Grafiğin başlığını sol üste alıp değiştirdim. Grafiğin altındaki açıklama bölümünü, X ekseninin değerleriyle karışmaması için grafiğin sağ üstüne aldım. Ve son olarak grafiğin genel çerçevesini kaldırdım.

Şimdi sıra kaydırıcıyı yerleştirmekte. Eğer yukarıdaki menü sekmelerinizde Developer menüsü yoksa önce onu aktifleştirmeniz gerekiyor. File/Options/Customize Ribbon menüsünden giderek, ekranın sağdaki bölümünden Developer menüsünün işaretini açabilirsiniz. Şimdi Developer menüsünden, Insert/Form Controls/Scroll Bar seçerek kaydırıcımızı ekliyoruz. Kaydırıcıya sağ tıklayıp Format Control diyerek ayarlarına gireceğiz.

Kaydırıcımızın ilk değeri 2 olsun. Minimum değerimiz 0, maksimum değerimiz 12 olacak. (Eğer farklı bir tablonuz varsa max değerini kendinize göre belirlemeniz gerekecek) Kaydırıcının yanlarındaki küçük oklara tıklandıkça gerçekleşecek değişim 1’er birim olsun. Kaydırıcının içinde bir noktaya tıklasak da 1 birim gitsin. Son olarak kaydırıcımızın değerini A1 hücresine yazdırmak istediğimi söyledim.

Ürün satışlarına veri etiketi ekleyip, yazı tipimi ve grafiğin boyutunu da değiştirerek grafiğimi tamamladım:


Etkiyi daha net göstermek için bir de GIF olarak ekliyorum:

Date: Ağu 16, 2020
AUTHOR: Deniz Aksoy

Verileri Nasıl Sıralamalı?

Alan Grafik, Çizgi Grafik, Çubuk Grafik, Sütun Grafik, Veri Görselleştirme, Yeniden Tasarlama

Geçtiğimiz hafta, Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nden (MGM) Erdoğan Bölük, Türkiye’de görülen hava sıcaklıklarıyla ilgili şu tweeti paylaştı:

Grafik bize diyor ki: “Son 20 yıl içerisinde yaşanan bir sıcaklık anomalisi var”. Tam bir açıklama olmasa da, her yılın ortalama sıcaklığının 2000 yılının sıcaklık ortalamasıyla olan farkını görüntülüyoruz. Grafik ne kadar alarm veren bir durumu gösterse de, zaman içerisindeki gelişimi anlayamıyoruz. Tabii hemen kolları sıvadım ve “Ben olsam nasıl yapardım?” sorusunun yanıtı için öncelikle grafiği bire bir kendim oluşturdum:

Grafiğe biraz bakınca düzenlemek isteyeceğim birkaç detay görmüştüm aslında:

  • Hem veri etiketi (data label) hem de Y ekseni etiketi kullanmamak.
  • İçeriğin ön plana çıkmasını sağlayacak beyaz arka planı kullanmak.
  • Grafiğin okunmasında en önemli unsurlardan birisi olan sadeliği korumak için gölge gibi bir görsel efekti kullanmamak.
  • X ekseninde yer alan yılların dikey değil, yatay yazılmasını sağlamak.
  • Başlıkta grafiğin mesajını verip, mevcut başlıktaki bilgilendirmeyi alt başlık olarak yerleştirmek.

Ancak tüm bunların ötesinde bir veri görselleştirme hatası bulunuyor grafikte. Zamansal değerleri anlatan bir grafiğin veri sıralaması, verilerin değerlerine göre değil, zamanına göre yapılmalıdır. Dolayısıyla ilk yaptığım değişiklik bu oldu:

Ancak bu durumda grafikten sıcaklık değerlerinin zaman içerisinde nasıl değiştiğini okuyabiliriz. Mevcut halinden sıcaklıkların ne zaman 2000 yılının değerlerinin altına düştüğünü, öncesinde sonrasında neler olduğunu okumak mümkün değildi.

Buradan itibaren yapılması gereken diğer değişiklikleri uyguladım:

Bu noktada da, acaba bu zamansal değişimi göstermenin doğru yolu alan grafiği midir? Yoksa örneğin çubuk grafik, sütun grafik veya çizgi grafik kullanılabilir miydi?

Çubuk Grafik
Sütun Grafik
Çizgi Grafik

Bu üç grafikten kesin olarak kullanmayacağım bir grafik var, o da çubuk grafik… Çünkü çubuk grafiklerdeki 0’ın sağı/solunda pozitif/negatif değerleri görmek bizim çok alışık olduğumuz bir durum değil. Eğer bir grafikte pozitif ve negatif değerler varsa mutlaka sütun/alan/çizgi grafikten birini seçmeliyiz.

Peki bu 3 grafiğin arasında katı bir doğru var mı? Hayır. Benim seçimim çizgi grafik olurdu ama sütun veya alan seçene de lafım olmaz 🙂

Date: Oca 13, 2020
AUTHOR: Deniz Aksoy

Farklılığı Görselleştirme

Sütun Grafik, Veri Görselleştirme

Bu hafta Veri Görselleştirme üzerine vermek istediğim örnek bir grafik düzenleme. Twitter’da takip ettiğim bir ekonomist (Mustafa Sönmez) geçtiğimiz hafta aşağıdaki grafiği paylaştı.

İşsizlik oranının 2018 yıllık ve 2019 aylık verilerini içeren bu grafiğin tüm datası aynı değer tipini içerdiğinden, hepsinin sütun ile gösterilmesi güzel; ancak tüm sütunlarının aynı karakterde olması görsel olarak uygun değil. Çünkü okuyucu yıl ve ay verilerini kolayca ayırt edebilmeli. Bunu da Gestalt’ın benzerlik prensibinden yola çıkarak farklı bir renk kullanımı ile sağlayabiliriz. Böylece en sade grafikte bile basit taktiklerle doğru mesajı iletebilirsiniz.

Date: Ara 16, 2019
AUTHOR: Deniz Aksoy